TBMM’nin Açılışının 99’ncu Yıldönümünde İşgalden Kurtuluşa

Biga’da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti çalışmaları Köprülülü Hamdi Bey, zamanında başladı. Biga’da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulurken Kara Hasan, Cemiyetin başkanı olan Biga Müftüsü Mehmet Hamdi (Erdem), Köprülülü Hamdi Bey’e “Korkma; bu memleketi Gâvurlardan kurtarmak için icap ederse her çeşit kuvvetlerle çarpışa çarpışa Mustafa Kemal Paşa’ya kadar gideceğiz” dedi. Biga Müftüsü biraz da Kara Hasan’ın bu cesaretlendirici sözlerinden aldığı kuvvetler teşkilâtlanma çalışmalarına başladı. 10 Eylül 1919 tarihinde Biga Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Başkanlığını Müftü Mehmet Hamdi Bey’in yaptığı Cemiyette; Hacı Zakir Efendi, Mehmet Ağa, Hafız Abdullah Efendi, Baytar Hüseyin Bey ve Dızman Ahmet Ağa bulunuyordu. Köprülülü Hamdi Bey, Biga’da hâkimiyeti sağlayabilmek için Kara Hasan’ın imha edilmesine görüşündeydi. O sırada Kara Hasan Milli Mücadele yanlısı bir tutum gösteriyordu. 22 Haziran 1920’de genel saldırıya geçen Yunanlılar Temmuz ayında Biga’yı işgal ettiler. Biga Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti fazla bir varlık gösteremedi.

Büyük Taarruz’da Yunanlıların yenilmesi üzerine Biga’da bulunan Yunanlılar da 5 Eylül 1922 tarihinde Biga’dan ayrıldılar. Yunanlılar giderken Mal Sandığı’ndaki aşar vergisi paralarını almak istediler ancak Biga Kaymakamı Nurettin Bey’in dirayetli ve uyanık davranması ve durumu Karabiga’daki Jandarma Bölük Komutanı Hafız Şid Bey’e bildirmesi üzerine Yunanlılar bu paraları alamadılar. Kaymakam Nurettin Bey, Karabiga Jandarma Komutanı Şid Bey’e bir yazı yazarak durumu belirtti. O zaman Süvari Jandarma olan Bigalı Galip Bey, kaymakamın yazdığı yazıyı büyük bir cesaretle götürme görevini üzerine aldı. Yunan nöbetçi ve devriyelerini geçerek Dimetoka Ovası’ndaki gizli yollardan geçerek Karabiga’ya geldi. Zarfı Şid Bey’e ulaştırdı. Karabiga’da bulunan İngiliz İşgal Kuvvetleri Komutanı da Yunanlıların Biga’yı terk edecekleri haberini almış ve Biga’yı teslim alma görevini üstlenmişti. Karabiga’daki Türk Jandarma Müfrezesi ve bir İngiliz Müfrezesi İngiliz Komutanının emri altında hemen yola çıktılar. Bu birlikler Biga’ya geldiğinde Yunan kuvvetleri de şehri terk etmek üzereydiler. İngiliz ve Yunan komutanları kısa bir konuşmadan sonra devir teslim işini bitirdiler ve Yunanlılar korku içerisinde Bandırma’ya doğru yola çıktılar. Türk Jandarma Müfrezesi de Biga’da asayişi üzerine aldı. İngilizlerle yapılan işbirliği ile Biga bir hafta hem İngiliz hem de Türk Müfrezesi tarafından idare edildi. Yunanlıların Biga’dan ayrılmasından sonra sokaklar Türk bayraklarıyla donatıldı. Biga’ya ilk önce çeteler girdi ve hemen arkasından da ordu birlikleri şehrin sokaklarında göründü. Türk Ordu birliklerinin başında Cumhuriyet döneminde general rütbesi alacak olan Aşir Atlı bulunuyordu. Türk birlikleri Biga’ya girdiğinde takvimler 18 Eylül 1922’yi gösteriyordu.

Ezine’de Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurucuları Hafız Ahmet Efendi, Hafız Tevfik Efendi, Çepelzade Rıza Efendi, Tikveçli Ali Bey, Asım Efendi ve Şükrü Bey’di. Yunanlılar 4 Eylül 1920 tarihinde Yüzbaşı Maravana komutasında Ezine’yi işgal ettiklerinde Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yöneticilerini de tutukladılar. Ezine, 22 Eylül 1922 tarihinde Fahrattin Altay komutasındaki Müstakil Süvari Kolordusuna bağlı 2’nci Süvari Tümen birlikleri Albay Zeki Bey komutasında Ezine’yi ele geçirdiler ve böylece iki yıl onsekiz gün süren Yunan işgali sona ermiş oldu.

28 Mayıs 1919 tarihinde deniz yoluyla Ayvacık’ı işgale gelen Yunan birlikleri direnişle karşılaştılar. Yunanlılar, 4 Temmuz 1920 tarihinde Ayvacık şehir merkezini ele geçirdiler. Hafız Ahmet Hamdi Efendi, Ayvacık Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ni kurdu. Ayvacık’ta işgal döneminde birçok çete ortaya çıktı ve halka zararlar verdi. Bu çeteler arasında Kozlu köyünde Kadir, Ayvacık’tan Emin Usta, Berber Muhittin, Nail, Recep gibi kişiler ilk akla gelenlerdi. Yunan birlikleri 18 Eylül 1922 tarihinde Ayvacık’tan kaçmaya başladılar. Yunan birliklerini takip eden Reşat Bey komutasındaki Türk birlikleri 21 Eylül 1922’de Ayvacık’a girdiler ve Ayvacık’ın işgali sona ermiş oldu. Yunanlılar Bayramiç’i de 31 Ağustos 1920 tarihinde işgal etmişlerdi. İşgal öncesinde Bayramiç’te herhangi bir askeri birlik yoktu. O nedenle Yunanlılar 180 kişilik Yüzbaşı Derincaki komutasındaki bir birlikte kolayca Bayramiç’i işgal ettiler.

Milli Mücadele’nin başarıya ulaşması üzerine Yunanlılar 4-5 Eylül 1922 tarihinde Bayramiç’i boşaltmak zorunda kaldılar. Türk birlikleri 22 Eylül 1922 tarihinde Bayramiç’e girdi. Bayramiç’e giren Türk birliğinin başında Topal Osman bulunuyordu.  

Çanakkale’nin tüm kazaları Yunan işgalinden kurtulduktan sonra işgal sırasında eşkıyalık yapan veya Yunanlılarla birlikte hareket edenler hakkında pek çok şikâyetlerde bulunulmuş ve suçlu olanlar yaptıklarından dolayı gerekli cezalara çarptırılmışlardı.