Feyzi Efendi İdam Cezasını Haketti mi?

Üçüncü Sultan Selim döneminin önemli devlet adamlarından ve Nizamı Cedit taraftarlarından olan Feyzi Efendi; bu yeni asker ocağı kurulduğu zaman, masraflarını karşılamak üzere “İradı Cedit Defterdarlığı” adı ile müstakil bir mali teşkilat yapılmış ve başına Feyzi Efendi getirilmişti.

Feyzi Efendi, İstanbulluydu. Kesin doğum tarihi bilinmemekle birlikte tahmini 1751 ya da 1752 yıllarında doğduğu tahmin edilmektedir. Babası Peksimetçi başı Ahmet Ağa idi. Tarihçi Ahmet Cevdet Paşa kısa hal tercümesinde şunları yazmaktadır: “Civanlık zamanında (defterdarlıkta, maliyede) Baş Muhasebe Kalemi’ne alındı. Bu kalem kâtipleri arasında aşırı güzelliği ile şöhret buldu, “Divit-i Güzel Feyzi” dediler. Eski defterdarlardan Pepeki Hasan Efendi’nin kardeşi Ahmet Efendi’nin aguuşi terbiyesinden yetişti. Ahmet Efendi’nin vefatında onun yerine arpa kâtibi oldu. Sonra zimmet halifesi, baş muhasebe kesedarı, Ziya Paşa (ordu ile) Mısır’a gönderilirken onun emrinde ordu defterdarı, Mısır’dan dönüşünün hemen ertesinde İrad-ı Cedit Defterdarı oldu. Edirne Vakası’ndan sonra muhaliflerin dedikodularını önlemek için azli lazım gelen bazı devlet ricali arasında azledildi. Duruşu, tavrı gayet mutaazzımane idi. Hatta başını vakurane yukarı dikmeyi adet ettiğinden, ekin tarlasında gezer köpek ekinlerin başakları gözlerine batmasın diye suda yüzer gibi başını yukarı dikip gider olduğundan avam arasında “Ekin İti Feyzi” diye lakap takıldı. Yeniçeri güruhu Nizam-ı Cedit efkârında olanlara adavet etmekte olduklarından Feyzi Efendi’nin mütekebbirane tavırları bir mertebe daha adaveti davet etti. Aslında alelade bir kâtip iken az vakitte birden bire parlayıp İrad-ı Cedit Defterdarlığı ile devlet ricali sırasına geçmesi birçok kıdemli ricalin güçlerine gidiyordu. Feyzi Efendi’ye karşı bir nefreti umumiye vardı.”

            1221 (1806/1807) de Çanakkale Boğazı’ndan geçerek İstanbul’u tehdit edeceği haber alınan İngiliz donanmasına karşı Boğazın tahkimine memur edilen “Kaptanıderya Salih Paşa” ile birlikte aynı işe memur edilen “Feyzi Efendi” İngiliz donanması Boğazdan geçip İstanbul önüne gelince görevlerini ihmal ile suçlandılar. Asıl suçlu olan Salih Paşa’nın tuğları alınarak azli ile yetinildi. Feyzi Efendi ise idam edildi. Bu haksız ölümün ağır vebali, yakınlarına karşı daima vefasız olmuş Üçüncü Sultan Selim’indi.

İyi bir bilim adamı ve maliyeci olan Feyzi Efendi’nin idamı hak edip etmediği bugün bile tartışılmaktadır. Ama 1807’de İngilizlerin Boğazı geçmesinin suçlusu olarak nasıl yalnız kalmışsa, bugün de Gelibolu Yarımadasında Kilitbahir'de Mecidiye Tabyasının yanında tek başına duran mezarı ile Çanakkale Boğazı’na bakmakta ve ziyaretçilere adeta tarihten bir ibret dersi olarak haksız yere öldürülmenin örneğini teşkil etmektedir.