Cumhuriyet Döneminde Çanakkale’deki İtalyan Konsolosu Aşil Ksantapulo’nun Hayatı

Çanakkale İtalyan Konsolosluğu Birinci Dünya Savaşı öncesinde Çanakkale saat Kulesi civarındaydı. Bir yazıhanesi, ikişer katlı üç tane deposu, mağazaları ile bir fırın ve bir de deposu bulunmaktaydı. İtalyan Konsolosu da Dufaravel adlı bir kişiydi. Savaşın başlaması ile birlikte İtalya konsolosundan faaliyetlerini sona erdirmesi ve İtalya’ya dönmesini istedi.

Çanakkale Savaşları’nın başlaması ile birlikte şehir bombalanmaya başladı ve konsolosluğun cam ve çatısındaki kiremitler hasara uğradı. Bunun dışında İtalyan Konsolosluk binasında ağır bir hasar olmadı. Konsolosluk bir süre boş kaldıktan sonra 1917 yılı Nisan ayından itibaren Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı Karargâh binası olarak kullanılmaya başlandı. İtalyan Konsolosluğu’nun mülki olan sinema binası Müstahkem Mevki İstihkâm Komisyonu’na tahsis edildi. Saat Kulesi karşısındaki fırın da Ezine Amele Taburu tarafından işletildi.

Mütareke sonrasında İtalyan Yüksek Komiserliği aracılığı ile İstanbul Hükümeti’nden Çanakkale İtalyan Konsolosluğu ve emlakinin akıbeti hakkında bir soruşturma başlatıldı ve konsolosluk malları hakkında bir rapor hazırlandı. 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilanından bir süre sonra Çanakkale İtalyan Konsolosluğu’na Yunan tebaasından Achilles Xanthopuolo atandı.

Achilles Xanthopuolo, Çanakkale sahilinde bulunan İtalyan Konsolosluk binasında görev yapmaya başladı. Çanakkale’nin önemli Levanten ailelerinden Whittall ailesi ile birlikte ithalat ve ihracat yaptı. Çanakkale’deki resmi törenlerde İtalya’yı temsil etti. Evinde yaptığı kıyafet balolarında renkli kişiliği ile dikkati çekti.

Achilles Xanthopuolo, 3 Aralık 1898 tarihinde ailenin ikinci çocuğu olarak Çanakkale’de dünyaya geldi.  28 Nisan 1931 tarihinde bir Alman kadınla evlendi. Achilles Xanthopuolo, Boğazdan transit geçecek olan İtalyan Vapurlarına girmesi için izin verilmesini talep etmektedir. Cumhurbaşkanlığı Arşivi’nde yer alan İçişleri Bakanlığı’nın bir yazısında Çanakkale’de bulunan İtalya konsolosluğu tarafından yapılan başvuru yer almakta ve İtalya ile İstanbul arasında transit geçen İtalyan bayraklı gemilere Çanakkale’deki konsolosun girebilmesi istenmektedir. Belgede Montreaux Antlaşması’nın imzalanmasından önceki ve sonraki değişiklikleri ifade edilmekte ve 9 Eylül 1929 tarihli Konsolosluk Sözleşmesi’nin 22.maddesine atıf yapılarak transit geçen gemilerin sadece sağlık sebepleri dikkate alınarak durdurulabildiği ve bu durumda sadece gemilere görevli sağlık personelinin girebildiği belirtilerek konsolosun transit geçen bu gemilere alınmamasının tamamen kurallara uygun olduğu belirtilmektedir.

Türk-Yunan sorunlarının ortaya çıkması 1963’teki Kıbrıs olayları sonrasında Achilles Xanthopuolo’nun Çanakkale’de sahip olduğu bina ve mülkler hakkında belediye, maliye, emniyet, ticaret odası ve vakıflar ortaklaşa bir inceleme başlatarak yazıhane hariç diğer tüm mülkleri ile demirbaşlarını mühürleyerek el koydular ve konu adliyeye intikal etti.  110 bin liralık vergi borcu çıkarıldı. Achilles Xanthopuolo, hakkındaki bu dava siyasi bir dava idi. Bundan çok etkilendi. O, merkezi İstanbul’da bulunan Sultan Turizm’in Çanakkale Acentesi olarak 1957 yılından itibaren turizm sektörüne de hizmet verdi. Oğlunu İstanbul’da bir Rum kızla büyük bir törenle evlendirdi.  Oğlu Kosta Xanthopuolo Çanakkale turizmine ve öz yurdu Türkiye’ye hizmet etmek için büyük çaba sarf etti.

İtalyan Konsolosu Achilles Xanthropuolo’nun 1968 yılında görevini bıraktığı anlaşılmaktadır. Achilles Xanthropuolo, Çanakkale’deki tüm mal varlığını satarak ailesiyle 1970 yılı Nisan ayında yurtdışına gitti ve yurtdışında hayatını kaybetti. Yakınları Yunanistan’da ve Brezilya’da yaşamaktadır.

İtalyan Konsolosu Achilles Xanthropuolo’nun Çanakkale kordon boyunda bulunan “beyaz sütunlu” kendine özgü mimari yapıya sahip olan yalısı ise yıkıldı ve günümüze ulaşamadı.