Çanakkale’nin Kültür ve Eğlence Hayatında Unutulamayan Emek Sineması

Anadolu şehirlerinde insanların iki eğlencesi vardı. Birincisi sinema ikincisi de radyo… 1930 yılında Çanakkale’de eğlence yerleri sınırlıydı. Çanakkale’de iki sessiz sinema vardı. Birincisi Belediye Sineması idi. İkincisi sinema ise eski Erkek Sanat Okulu binasının üst katında bulunuyordu.

Çanakkale’ye ilk sesli sinema Veli Yaşin zamanında kazandırıldı. Belediye Sineması sesli olunca diğer sinema bir süre daha faaliyet göstermişse de rağbet görmemesi sebebiyle kapandı ve Çanakkale’de sadece Belediye Sineması kaldı. Çanakkale yazlık sinemaya Orduevi ile tanışabildi. Çanakkale’de Orduevi bahçesine inşa edilen ilk yazlık sinema 14/15 Haziran 1951 gecesi faaliyete geçti.

1958 yılına gelindiğinde Çanakkale’de iki sinema vardı. Bu sinemalardan biri olan Belediye Sineması müstecirle (işletmeci) olan anlaşmazlık sebebiyle uzunca bir zamandan beri kapalıydı. Boğaz Sineması ise ihtiyaca cevap verecek durumda değildi . Çanakkaleliler bir an evvel bu anlaşmazlığın sona erdirilmesini ve Belediye Sineması’nın açılmasını bekliyordu. Tam bu sırada büyük bir talihsizlik yaşandı ve Boğaz Sineması’nda 19 Haziran 1958 Perşembe günü saat 22.00’de “Napolyon” adlı film gösterilirken yangın çıktı. Film makinesinin önünde tahtadan yapılmış balkon kısmında yoğun bir duman ve arkadan yükselen dumanlar ile alev sebebiyle seyirciler bir anda paniğe kapıldılar ve dışarıya çıkmak için çıkış kapısına hücum ettiler. Sandalyeler kırıldı, bağrış-çağrış arasında yaralananlar oldu. Bu arada yangın söndürüldü. Daha sonra itfaiye geldi ancak müdahaleye gerek olmadığı için geri gitti. Filmin kalan kısmını bazı müşteriler seyrettiler, birçok seyirci sinemayı terk etti.

Yangın, sinemada seyircilerin sigara içtikten sonra sönmemiş izmariti tahta salaşların üzerine atmasından çıktı. Yangın başladığında Boğaz Sineması’nda yangın kapısı olmadığı gibi giriş ve çıkışlar tek kapıdan yapıldığından müşteriler paniğe kapıldılar. Bu arada Çanakkale’nin ileri gören şahsiyetlerinden Reşat Tabak yaklaşık iki yıldan beri Cumhuriyet Meydanı’na nazır bir sinema inşa ettiriyordu ve sinemayı 1959 yılında bitirmeyi hedefliyordu.

1959 yılı Nisan ayında sinema büyük ölçüde tamamlanmış ve tefrişi yapılıyordu. Bu arada yapımı için büyük emek ve para harcayan İş Adamı Reşat Tabak, sinemaya bir isim vermek için o güne kadar denenmemiş bir yolu tercih etti. Çanakkale’nin önde gelen şahsiyetlerinden oluşan bir jüri ile Çanakkale halkının yeni sinema için isim önermelerini istedi. Sinemaya isim tespiti için Belediye Başkanı Sadi Fenercigil, Bayındırlık Müdürü Cemal İnkaya, Lise Resim Öğretmeni Şadiye Erdölen, Lise Öğretmeni Turan Araltuğ, Mühendis İmadettin Elmas, Diş Doktoru Saim Özen, Gazeteci Cevdet Tanyel ve Tüccar İzzet Melih Dilmaç jüri heyetinde yer alıyordu. İsim önerisinde bulunanlar kendi isimlerini ve sinema için yaptıkları öneriyi bir kâğıda yazarak zarf içerisinde göndereceklerdi. İştirakçiler sadece bir isim önerebileceklerdi. Başvurulara geliş tarihine göre bir numara verilecekti. Sinemaya isim önerme anketi 18 Nisan 1959 Cumartesi gününe kadar devam edecekti. 19 Nisan günü toplanacak olan jüri değerlendirmesini yapacak ve 20 Nisan günü de ilk üçe giren isim ve kazananlar açıklanacaktı. Ödül olarak birinciye altı ay, ikinciye dört ay ve üçüncüye de iki ay bütün filmlerde geçerli olmak üzere bilet verilecekti.

Yapılan değerlendirme sonucunda jüri yeni sinemanın isminin “Emek” olarak belirlendiğini açıkladı. Sinemanın tefriş işlemleri de hızla ilerliyordu. Nihayet tüm eksiklikler tamamlandı ve “Emek Sineması” 27 Mayıs 1959 Çarşamba günü akşam yapılan özel bir törenle açıldı.

Çanakkale kültür ve eğlence hayatına büyük bir renk katacak olan Reşat Tabak’ın Emek Sineması’nın açılışını Vali Fahrettin Akkutlu yaptı. Akkutlu, yaptığı konuşmada; sinemanın kültürel bakımdan bir okul kadar faydalı bir eser olduğunu ve büyük emeklerle meydana gelen bu eserin Çanakkale’ye ve memlekete hayırlı olmasını diledi. Eseri Çanakkale’ye kazandıran İş adamı Reşat Tabak’ı da kutladı. Açılış törenine Çanakkale’nin bütün protokolü, adli ve mülki erkânı ve çok sayıda davetli katıldı. Çanakkale Emek Sineması 808 seyirci kapasiteliydi. Şehrin en güzel yerinde inşa edilmişti. Herkes kolaylıkla ulaşabilirdi. Emek Sineması’nda ilk film Rita Hayworth ile Glenn Ford’un birlikte rol aldıkları ve Türkçeye “Esir Prens” olarak çevrilen filmdi. Ayrıca yakında yayınlanacak bazı filmleri fragmanları da Emek Sineması’nın açılışında gösterildi. Çanakkale Emek Sineması, açıldığı ilk günden itibaren büyük ilgi ile karşılandı. Reşat Tabak, her sezonda göstereceği filmleri özenle seçiyordu. Pek çok film İstanbul’la aynı zamanda gösterime giriyordu. Bu o döneme göre çok büyük bir olaydı.

İş adamı Reşat Tabak, 1964 yılında Emek Sineması’nda yeni bir hizmete daha damgasını vurdu. Türk ve yabancı film şirketlerinin en kaliteli filmlerini Emek Sineması’nın ekranlarında takdim ederken, sinemanın Cumhuriyet Alanı’na bakan kısmında tadilat yaparak modern bir pastane açtı. Bu suretle hem bir kültür semti alan Cumhuriyet Alanı ışıklandırıld, hem de zevkle süslenmiş ve dekore edilmiş pasta evi Çanakkalelilerin hizmetine sunulmuş oldu. “Emek Pastahanesi” 20 Mayıs 1964 günü hizmete girdi.

İş adamı Reşat Tabak, Türkiye’de yeni yeni moda olmaya başlayan açık hava sinemasında da öncü rol üstlenen kişilerden birisi oldu. Çanakkale’de Musevi Cemaati’nin ikamet ettiği Havra’ya bitişik olan sahaya yeni bir açık hava sineması yaptırdı. Mülkiyeti Musevi Cemaati’ne ait olan arsa üzerine yapılan ve ismi de “Emek Açık Hava Sineması” olan bu sinema da 15 Temmuz 1964 Cumartesi günü açıldı. “Emek Açık Hava Sineması”nda ilk oynayan film “Susuz Yaz” filmiydi. O dönemin en popüler filmi olan “Susuz Yaz”, ilk defa Avrupa’da derece alan ve bir anda dünya film otoritelerinin ilgi ve alakasını çeken Ulvi Doğan, Hülya Koçyiğit ve Erol Taş’ın sahneye koyduğu bir filmdi. Susuz Yaz Çanakkale’de o kadar rağbet gördü ki,  “Emek Açık Hava Sineması”nda biletler adeta kapışıldı.

1964-1965 Kış sezonuna Emek Sineması büyük bir yenilikle girdi. Çanakkale’nin en güzel sineması olan Emek Sineması’nın sahibi Reşat Tabak, seyircilerin istirahat ve zevklerini düşünerek, balkondaki koltukların yan geçit yerlerinin genişliğini 85 santimetreye çıkardı. Kanepe aralıklarını da eskisinden 10 santimetre daha geniş hale getirdi. İskemle olan birinci mevkide yukarısı gibi koltuk oldu ve aradaki demir parmaklıklar kaldırıldı. Böylece Çanakkale’ye gelen tiyatro gruplarının sahne darlığı sebebiyle istedikleri gibi dekor yapamamalarının da önüne geçilmiş oldu. Sahne de arkadan ilave inşaat yapılarak genişletildi. Kalorifer tesisatı da ileride takılmak üzere döşendi. Bu haliyle Çanakkale Emek Sineması 1964-1965 Kış sezonunu 15 Ekim günü İstanbul’da büyük ilgi gören ve dört saat süren “Ben Hur” filmi ile açacaktı. 1964-1965 Kış sezonunu Orduevi Sineması “Kanlı Kurşun”, İpek Sineması ise “Bücürle Sevdalı” filmleriyle 4 Ekim’de açmışlardı.

Emek Sineması 11 Kasım 1964 Çarşamba günü “Vurun Kahpeye” filminin gala gecesini gerçekleştirdi. Gala gecesinde Garanti Bankası’nın hediye ettiği kırmızı kadifeden perdesini seyircilere takdim etmekle büyük bir sürpriz de gerçekleştirdi. Otomatik olarak açılıp kapanan perde Çanakkale sinemalarında bir ilkti ve bunu Emek Sineması yaptı. Seyirciler perdenin otomatik olarak açılıp kapandığını görünce bir an kendilerini İstanbul’daki sinemalarda zannettiler.

Emek Sineması aynı gece Çanakkalelilere bir sürpriz daha yaptı. Kepez Konserve Fabrikası’nın renkli film reklamı salonda bulunan seyircileri coşturdu. İlk kez kendi yaşadıkları, bazılarının çalıştıkları işyerinin reklamı Çanakkale’de renkli olarak gösterilmiş oldu.  Bu yıllarda yazlık ve kışlık Emek, Belediye, Orduevi ve İpek sinemaları ile yalnız yazlık İnci Sineması gösterilen yerli ve yabancı filmlerle sanatsever Çanakkalelilerin hizmetinde bulunuyordu. Kışlık Emek Sineması gerek havalandırma sistemi ve gerekse mobilyası ile Çanakkalelilerin kalbinde daima birinci sırada yer aldı ve hep takdir gördü. Yıllar oldu kapanalı ama ismi ve yüreklerde bıraktığı hatıralar hiç unutulmadı. Emek Sineması bugün açık olsaydı güzel hatıralarla 60.yılını kutluyor olacaktı.