Çanakkale Atatürk Anıtı’nın Açılışı

19 Mayıs 1937’de Çanakkale’de yapılan 19 Mayıs törenleri önemli bir olaya tanıklık etti. 19 Mayıs için Çanakkale Belediyesi tarafından Cumhuriyet Alanı ve etrafı bayraklarla donatıldı. Zira bugün Çanakkale Belediyesi’nin yaptırdığı “Gazi Anıtı”nın açılışı da yapılacaktı. 19 Mayıs 1937 Çarşamba günü saat 14.00’te neredeyse tüm Çanakkaleliler alana geldi. Askeri birlikler, öğrenciler ve Çanakkale Türkgücü sporcuları meydanda yerlerini aldılar. Vali Vekili Tuğbay Fevzi Günel ve Müstahkem Mevki Komutan Vekili ve Tugay Komutanı ile Belediye Başkanı Osman Tevfik Bey alanı şereflendirdiler ve tören başladı. Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’ndan sonra beklenen olay gerçekleşti. Fevzi Günel, Vali Vekili tarafından “Gazi Anıtı”nın kurdelesi kesilerek anıt ortaya çıktı. Anıtın açılışı yapıldıktan sonra Belediye Başkanı bir nutuk söylerken, Ortaokul Tarih öğretmeni Şeref (Ergenekon) Bey de 19 Mayıs’ın önemi konusunda bir konuşma yaptı. Konuşmalar halk tarafından büyük bir alkışla karşılandı. Kızlı erkekli Çanakkale Ortaokulu öğrencileri spor hareketleri gerçekleştirdiler ve Türkgücü sporcuları da spor gösterileri yaptılar. Tören bittikten sonra Çanakkale halkı Atatürk heykeli etrafında adeta bir halka oluşturdu ve heykeli inceledi. Çanakkale Atatürk Heykeli, dörtgen bir kaide üzerinde asker kıyafeti ile Atatürk’ü temsil etmekteydi. Atatürk’ün sağ eli yanda yumruğunu sıkmış, sol eli boynunda asılı dürbün kabının üzerinde durur biçimde betimlenmektedir. Atatürk’ün sırtındaki kaputu onun komutan kimliğine bir vurgudur. Atatürk, vücudu ve başı dik zafer kazanmış komutan olarak ufuklara bakmaktadır. Çanakkale Atatürk heykelini, heykeltraş Nijat Sirel yaptı. Kaidesi ise Anıtın heykel kısmını yapan Nijat Sirel, heykeli 1934 yılında tamamladı ve Çanakkale’ye nakletti. Çanakkale Atatürk Heykeli’nin boyu 1.80 metre, kaidesi 2 metredir. Maliyeti 1934 yılı fiyatları ile 2.000 TL’dir. Anıtın kaidesinin mermer işleri ise İstanbul’da mermer ustası olan Saim Anılsın tarafından gerçekleştirildi. Anıtım tümüyle tamamlanması maddi imkânsızlık sebebiyle uzun sürdü ve Anıtın kaidesi ile birlikte açılışı 19 Mayıs 1937’de gerçekleştirilebildi.  Çanakkale Atatürk Anıtının açılışı sebebiyle Talat Bey duygularını dile getiren bir şiir yazdı. O şiir maalesef zaman içerisinde unutulup gitti. Talat Bey’in yazdığı şiir şöyleydi:

“BÜYÜK ATAMIZIN HEYKELİ ÖNÜNDE

Heykelin önünde boyun eğerim, / Oğluma kızıma saygı ekerim,

O tunç abideden seni ararım, / Kara günlerimi anar yanarım,

Geçirdiğim azap o kadar büyük, / Ölümler yanında kalmıştı küçük,

Ümitsiz süründüm, nice yüzyıllar, / Gösterdiğim sabrı almaz akıllar,

Anneler dul kalmış, soyum mezarsız, / Silahım çalınmış ben de kararsız,

Ulusum matemli, yuvam dağılmış / Yurduma her yandan yılan sağılmış,

Ağulanmış bütün kafamın tası, / Bize boş olanın yoktu tasası,

İçimde ant vardı düşman öldürmek, / Yurdumu kurtarıp sonradan ölmek,

Yanıtsızdım sanki çıkmazdı sesim, / Kimseler duymazdı kısık nefesim,

Yalnız değildim ben, Türklüktü adım, / Bana mı mahsustu yetim muradım,

Türk’tü evet Türk’tü ümidi ölen, / Cehle kurban olup, ocağı sönen,

Herkes ağlıyordu eli böğründe, / Zalim bir sultanda, düşman önünde,

Sesindi yükseldi, yurdun başında, / “Türk ölmez ağlama, mezar taşında”,

İrkinme arkadaş, çelik yumruğun, / Sana bir silahtır, diye buyruğun,

Yaralı içime, kıvılcım attı, / Şimşekli kanımda ateş yarattı, 

Anafartalarda ünlenen ordun, / Yıldırım adıyla söylenen ordun,

Derlendi toparlandı, birden canlandı, / İnönü, Sakarya tarihin tacı,

Afyon, Dumlupınar, mertliğin pacı, / Yıllarca acun, seni denedi,

Sendeki kudrete yoktu senedi, / Soysal tanılan kör bir âlemin,

Gözünü sen açtın varsa âdemin, / Son rehber sensin, kudreti iman,

İmanına dünya tapındı inan, / Sen olmasan Atam, yaşamazdım ben ,

Ben olmasam Atam, doğar mıydın sen? / Ne sen, benden uzak, ne de ben senden,

Türkün bir kanı var, korkmaz mekenden, / Boş yere kıvrandı, düşman önünde,

Pusat mı sundu, süngü önünde, / O nasıl silleydi? Türkün atası,

Toptan ağlamıştı, düşman anası, / Temizlendi Türkün; İsmet yuvası,

Sağaldı, bağrının hançer yarası, / Yâd ellerde Türkü tanıttıran sen,

Adına ant içtim, nankör müyüm ben?/ Büyüksün Ey Atam, büyüksün büyük,

Kimse sana gelmez çünkü kanın Türk, / Tarih kutluluyor, Türküm diyeni,

Atamın emrine boyun eğeni, / Dün yıkıktı, bugün şenlendi yurdum,

Hain mi yurduma? Süngümle urdun, / Ününün aradı, o şehit babam,

Gününü beklerdi, zavallı anam,  / Bahtım, yüceymiş ki, seni ben gördüm,

Kazandığım günün, zevkini sürdüm, / Bugünün şerefi, yarının izi,

Yarınki saadet, beğenmez bizi, / Yarının utkunda güneş parlasın,

Dilerim Ulusum, sensiz kalmasın, / Sensiz kalıp yetim namı almasın,

Atamı görmeyen gözler ağlasın, / Selamına hasret çektiren Atam,

Gönlümdeki sevgi, bir sen, bir Anam!”

(Anam tabirleri “Vatan”a aittir)

(Ben tabirleri, “Ulus”a aittir)

Çanakkale’de 1937 yılında açılan Atatürk Anıtı önünde her yıl resmi törenler yapılmaktadır. Anıtın kaidesi 2000 yılında değiştirildi ve bulunduğu yerden biraz daha geriye çekildi.