5 Haziran 1915 Çanakkale Bombasırtı Kahramanları

"Çanakkale Biga Selvi Köyünden Ahmet oğlu Mustafa Onbaşı,

Kütahya Gediz Arapşah Köyünden Mestan oğlu Hasan Onbaşı,

Çorum İskilip Lape Köyünden (şimdiki adı Bayat İlçesi Yoncalı Köyünden Hatipoğulları’ndan Kadir oğlu Süleyman Onbaşı”

Çanakkale Kahramanlarının yaşam öykülerini araştırırken, Genelkurmay Başkanlığımızın Çanakkale Cephesi Harekâtı 2. kitabında 27. Alay Kumandanı Yarbay Şefik Bey'in (Aker) 05 Haziran 1915 tarihli Bomba Sırtı harp raporunda, 27. Alay 3.Taburundan (Uşaklı Yüzbaşı Kör Halis'in taburu) üç el bombacının harekâtı ve kimlik bilgileri ilgimi çekti. Bu üç el bombacının künyeleri en ince detayına kadar rapora yazılmıştı.

Harekât şimdiki 57. Alay Şehitliği otoparkına girmeden Yüzbaşı Mehmet Şehitliğinin güneyinde 31 ve 32 nolu siperler bölgesinde gerçekleşmişti. 4 Haziran gecesi Top Bayırındaki karargâhından cepheyi gözlemleyen 19. Tümen kumandanı Kurmay Albay Mustafa Kemal, 27. Alay ve 57. Alay siperlerinin arası İngiliz ve Anzak askerleri tarafından işgal edilmiş olduğunu görür ve komutanlara siperlerimizin düşman askerlerinden temizlenmesini emreder. İki komutan da kendine ait siperlerde düşman askeri olmadığını belirtir. Bunun üzerine Mustafa Kemal 27. Alay Komutanı Yarbay Şefik Beyden Bomba Sırtındaki Türk siperlerinin düşman işgalinden temizlenmesini emreder. Albay Şefik Bey 27.Alay 3. Taburdan seçtiği üç gönüllü onbaşının ceplerini el bombalarıyla doldurarak siperlerimizi işgal eden düşman askerleri üzerine el bombası taarruzu yaptırır. Bomba Sırtındaki 31 ve 32 nolu Türk siperleri düşman işgalinden temizlenir.

Şefik Bey 5 Haziran sabahı Tümen kumandanı Albay Mustafa Kemal'e verdiği harp raporunun son bölümünde "Bu üç el bombacı erlerinden birinin siperlerin geri alınması tamamlanırken (S) siperinden gelen bombayla şehit olduğu, birinin yaralandığı"  kaydını düşer.

Önceki yıllarda yayınladığım "Çanakkale Arıburnu Kahramanları" kitabımda, kahramanların makalesini bu belgelere göre yazmıştım. Okuyucularımdan birinin dikkatini çekmiş ve nüfus kayıtlarında üçünün de cumhuriyet döneminde vefat ettiğini bana bildirdi. Bu durum beni bu konuyu tekrar araştırmaya yöneltti.

Haluk Oral'ın 2012 yılında İş Bankası Kültür Yayınlarında yayınlanan "ARIBURNU 1915 Çanakkale Savaşlarında Belgesel Öyküler" kitabında üç el bombacının akıbeti hakkında bir belgeye ulaşıyorum. Yazar kitabının 169.sayfasında "4-5 Haziran 1915 siper Muharebelerini” araştırıyor.

8 Ağustos 1915 akşamı Kurmay Albay Mustafa Kemal 19.Tümen Komutanlığından, Anafartalar Grup Komutanlığına (16. Kolordu Komutanlığına) atanır. 19.Tümen Komutanlığına 27.Alay Kumandanı Yarbay Şefik Bey, 27.Alay Komutanlığına 3.Tabur Kumandanı Binbaşı Uşaklı Halis Beye (Ataksor) atanırlar. 9 Ocak 1916'da Çanakkale Cephesini boşaltınca, birliklerimiz başka cephelere sevk edilir. Olaydan 9 ay sonra 19.Tümen Komutanı Albay Şefik Bey, 27. Alay Komutan vekili Binbaşı Halis Bey’den ödüllendirmek için 4-5 Hazirandaki el bombacılarının bilgilerini ister. Binbaşı Halis Bey 26 Şubat 1916 tarihli bir yazıyla bilgilerini bildirir. Bu yazıya göre el bombacıların üçü de hayattadır.

Resmi tarihe, kimlik bilgileri bu kadar detaylı girilen bu kahramanların izlerini sürerek Kütahya Gedizli Hasan Onbaşı ve Çanakkale Biga Selvi Köyünden Ahmet Oğlu Mustafa Onbaşının nüfus kimlik belgelerine ulaştım.

Çorum İskilipli Kadiroğlu Süleyman Onbaşıya ulaşmam, ilçenin adı değişerek Bayat, köyünün ise Yoncalı olması zamanımı almıştı. Burada görev yapan Jandarma Komutanlarından Metin Annadinç’in çabalarıyla Süleyman Onbaşının kimlik bilgilerine ve yakınlarına ulaştım. Biga Selvi Köylü Mustafa Onbaşının doğu harbinde Ruslara esir düşüp, 9 yıl esaretten sonra köyüne dönüp 1969 yılında vefat ettiği, Kütahya Gedizli Hasan Onbaşının İstiklal Harbine de katılarak 1933 yılında vefat ettiği,

Çorum İskilip Lape köyünden Süleyman Onbaşının İstiklal Harbinden sonra 1941 yılında köyünde vefat ettiği kayıtlardan anlaşılmıştır. Çanakkale’den sonra bu kahramanlar diğer cephelerde savaş meydanlarında savaştılar. Esareti yaşadılar. Ankara yakınlarına kadar gelen Yunan Ordularını İzmir’den denize döktüler. Cumhuriyeti kurup, bu cennet vatanı torunlarına armağan ettiler. Ruhları şad olsun, mekânları cennet. 

KAYNAKÇA:

- Birinci Dünya Savaşında Çanakkale Cephesi V. Cilt 3. Kitap. Genel Kurmay Başkanlığı Yayınları. Ankara 2015.

- Arıburnu 1915,Haluk Oral, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2015.

Düzenleme  : Bülent ÖZEL