Türkiye’de İlk Kez Böyle Bir Sergi Açıldı

Türkiye’de ilk kez Çanakkale’de açılan ilginç sergide ev ve işyerlerinin yapımlarında kullanılan yüzlerce yıllık tuğlalar beğeniye sunuldu. Yıllardır resim ve fotoğraf sergilerinin yapıldığı Çanakkale Devlet Güzel Sanatlar Galerisi’nde resim ve fotoğraflar yerine tuğlaları gören vatandaşlar ise şaşkınlıklarını izleyemedi. Çanakkaleli Yerel Tarih Araştırmacısı Ahmet Uslu, 30 yıllık çalışmanın ardından Çanakkale ve yöresinden topladığı Osmanlı dönemine ait çok sayıda Türk ve Rum tuğlasını ilk etapta kendisine ait bir işyerinde sergilemeye başladığını belirterek; “Tuğla 1850’li yıllardan itibaren yapılarda kullanılmaya başlandı. Osmanlıda büyük yapılanda kullanılan tuğlalar Fransa’dan geliyordu. Bunun dışında Osmanlı döneminde Manisa Akhisar, İstanbul Büyükdere, Tekirdağ Şarköy Mürefte ve Çanakkale Maydos’da (Eceabat) tuğla fabrikaları vardı. Eceabat’ın toprağı tuğla için çok uygundu. Ulaşım da gemi ile yapıldığı için İstanbul’da birçok yapıda Çanakkale tuğlaları kullanılmaya başlandı. Maydos’ta üretilen tuğlalar da bir taraftan ilimizde kullanılmaya başlandı. Eski evlerden gördüğümüz yıkıntıların arasındaki tuğlalardaki farklılıkları görünce ben de bunları toplamaya karar verdim. Baktım ki bu sayı 1-2-3 derken 50’lere ulaştı. “Artık çıkmaz bu kadardır” derken yeni evlerden de eski tuğlalar çıkmaya başladı. Bunun nedenini de bilirkişilere sorarak öğrendim. Eski yıkılan evlerin tuğlalarını yeni yaptıkları evlerde kullanmışlar. Ev 40 senelik ancak içinden çıkan bazı tuğlalar 120 senelik. Çanakkale’de bir tuğla kültürü var. Osmanlı döneminde en büyük tuğla üreticisi Çanakkale'nin Eceabat ilçesi olarak biliniyordu. 1900'lü yıllarda Çanakkale'de 100'e yakın tuğla fabrikası bulunuyordu. Ünlü Maydos tuğlaları da burada üretilip yurdun değişik bölgelerine gönderiliyordu. Ben de gelecek nesillere tarihten bir parça bırakabilmek için 30 yıllık çabalarım sonunda bu 100 farklı tuğla fabrikasının değişik tuğlalarından bulabildiklerimi koleksiyon haline getirmek istedim. Galerimde yer alan tuğlaların yüzde 30'u Türk, yüzde 70'i de Rumlara ait. Her fabrika zamanında bu tuğlaların üzerine kendine özgü marka atmış. Bu sebeple de günümüze kadar bu tuğlalar onların bu yazıları ile gelmiş durumda. Şu an koleksiyonumda 200'e yakın farklı tuğla var. Bunların artık bir ikincilerinin bulunması mümkün değil. Çünkü eski evler yıkılıp bu tuğlalar hafriyatlara gitti ve dolgu malzemesi oldu. Tarihin her şeyine gösterdiğimiz sadakatsizliği tuğlalara da gösterdik” dedi.
Türkiye’de Açılan İlk Tuğla Sergisi
Ahmet Uslu, yıllar süren çalışmaları sonunda topladığı tuğlaları herkesin görmesi için bu sergiyi açtığını da belirterek; “İl Kültür ve Turizm Müdürümüz Şinasi Haznedar’ın destekleri ile bu sergiyi Devlet Güzel Sanatlar Galerisi’nde açtım. Burada elimde bulunan tuğlalardan 100’ünü sergileme fırsatım oldu. Bu serginin en önemli özelliği ise bu zamana kadar Türkiye’de açılan ilk ve tek “Tuğla” sergisi olması. Sıra dışı bir sergi olan sergimizi gezmeye gelenler genelde resim ve fotoğrafların sergilendiği galeride tuğlaları görünce oldukça şaşırıyorlar” dedi.
Evliya Çalebi de Seyahatnamesinde Çanakkale Tuğlalarından Bahsetmiş
İl Kültür ve Turizm Müdürü Şinasi Haznedar ise Ahmet Uslu’yu ofisinde ziyareti sırasında duvarlarda bulunan tuğlaları gördüğünü belirterek; “Ben de büyük emeklerle toplanan bu tuğlaları herkesin görmesi için bir sergi açmasını istedim ve Güzel Sanatlar Galerimizde bunu yapabileceğini belirttim. Sonunda da bu sergi açıldı. Çanakkale seramiği ve toprağı ile ünlü olan bir ilimiz. Gerçekten bu Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi tuğlalarının her birinin ayrı ayrı birer deseni ve özelliği var. Evliye Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde bile Çanakkale tuğlaları ve kiremitlerinden bahsediyor. Bu tuğla ve kiremitlerin özel bir sanatsal yönü de var. Bu serginin Çanakkale dışında değişik şehirlerde de sergilenmesinden yanayız” dedi. Öte yandan galeriyi gezen vatandaşlar da sıra dışı sergi karşısında şaşkınlıklarını gizleyemediklerini söylediler. (HABER: Ayhan ÖNCÜ / ÇANAKKALE)