Deniz Kabuklarının Gizemli Dünyası

Bazı kişilerin ilginç merakları vardır. Çanakkale’de de ilginç bir meraka sahip olan 48 yaşındaki Bülent Tansel Çoban, 20 yıldan buyana dünyanın dört bir yanından deniz kabuklarını toplayarak büyük bir koleksiyonun sahibi oldu. Aslen Kırşehirli olmasına rağmen babasının yıllar önce Çanakkale’de başkomiser olarak görev yapmasından sonra burayı beğenerek kendisi de Çanakkale’ye yerleşmiş. 1993 yılından itibaren de denizlerden bir iki deniz kabuğu toplayarak başladığı bu merakını aralıksız olarak 20 yıldır sürdürmüş. Şuan elindeki deniz kabuğu sayısı 3 bine yaklaşmış. Deniz kabuklarının yüzde 90’ını ise yurt dışarıdan getirtmiş. Elindeki deniz kabuklarının sayısı o kadar artmış ki, sonunda Çanakkale merkeze bağlı Güzelyalı köyü girişindeki 3 katlı evlerinin 1 katını tamamen bu deniz kabuklarına ayırmış. Deniz kabuklarının sahtesinin bile yapıldığını belirtiyor Bülent Tansel Çoban. Pirinç unundan yapılan bu deniz kabuklarını gerçeğinden ayırt etmenin biraz zor olduğunu söylüyor. Binlerce yıl önce oy pusulası ve para olarak bile kullanılmış bu deniz canlılarının kabukları.. Bu haftaki sayımızda sizlere ilginç koleksiyona sahip Bülent Tansel Çoban’ı tanıtmak istedik. İşte o röportaj….

ÖZEL RÖPORTAJ: AYHAN ÖNCÜ
E-Mail: info@canakkaletravel.com

* Sizi tanıyabilir miyiz?
- İsmim Bülent Tansel Çoban. 1965 Kırşehir doğumluyum. İşletme Yüksek Lisans sahibiyim. 17 yıl Doğan Medya Grubu’nda çalıştım. Ardından da Çanakkale Güzelyalı’ya yerleştim.
* Kırşehirlisiniz fakat Çanakkale’de yaşıyorsunuz. Çanakkale’ye yerleşme fikri nasıl ortaya çıktı?
- Evet doğru. Benim doğum yerim Kırşehir. Babam başkomiser olduğu için ilkokul, ortaokul ve liseyi Çanakkale’de okudum. Babam emekli olunca da Çanakkale’yi çok sevdiğimiz için buraya yerleştik.
* İlginç bir koleksiyonunuz var. Denizlerde yer alan çeşitli deniz kabuklarını tek tek topluyorsunuz. Bu koleksiyonu oluşturmaya ne zaman başladınız?
- Bu ilginç koleksiyonu oluşturmaya 1993 yılında balıkçıların kül tablası adını verdikleri bir kabuğu bulup bunu anneme kaynatıp temizletmekle başladım.
“DENİZ KABUKLARININ YÜZDE 90’INI YURT DIŞINDAN ALDIM”
* Neden deniz kabukları?
- Ben denizle iç içe olan bir kişiyim. Deniz kabuklarında Allah’ın bir lütfunu, rengini, şeklini görüyorum. Çok güzel bir tutku bu. Sevdiğim için deniz kabuklarına karşı büyük ilgi duyduğumdan bu merakım oluştu.
* Deniz kabuklarını nasıl topluyorsunuz?
- Genelde Türkiye denizleri deniz kabukları koleksiyoncuları açısından çok zayıf bir ülke. Türkiye denizlerinde deniz kabuğu çeşidi maalesef yok. Bu kabukların büyük çoğunluğu Filipinler ve Hint Okyanusu civarında çıkıyor. Bunları oralardan bir türlü getirtiyorum. Çoğunlukla da internet aracılığı ile alıyorum. Fakat genelde gümrüğe takılıyor.Orada da zaman zaman sıkıntı yaşıyorum. Fakat bir şekilde o zorlukları aşıp bu deniz kabuklarını yine alıyorum. Koleksiyonumun yüzde 90’ı yurt dışı kaynaklı. Dünya denizlerinde 100 bine yakın deniz kabuğu tescil edilmiş durumda. Şuan bende bulunan deniz kabuğu çeşidi 3 bine yaklaştı. Yani daha önümde çok yol var. Denizlerdeki bütün deniz kabuklarını toplamayı hedefliyorum.
* Bunları denizden çıktığı gibi sergilemek olmuyor sanırım. Bunların sergilenebilmeye hazır hale getirilmesi gerekiyor. Bize yaptığınız bu çalışmalardan da bahseder misiniz?
- Ben Türk denizlerinden çıkardığım deniz kabuklarından bahsedeyim. Denizden çıkardığım bu deniz canlılarını kaynatarak kabuğundan ayırıyorum. Ardından deniz  kabuğunu fırçaladıktan sonra yüzde 50 si su, yüzde 50’si de çamaşır suyunda bir gün bekletiyorum. Daha sonra ince zımpara yapıp hafif bir vazelin veya bebek yağı sürerek kabuğu sergilemeye hazır hale getiriyorum. Bu çalışma da yaklaşık 2-3 gün sürebiliyor.
* Sergilediğiniz deniz kabuklarının belirli bir bakımı oluyor mu?
- Tabiî ki sergilediğim deniz kabuklarının önemli bir bakımı da var. Bunların güneş ışığından ve tozdan arındırılması gerekiyor. Ona da mümkün olduğu kadar dikkat etmeye çalışıyorum.
* Deniz  kabukları içerisinde çok nadir olan ve bulunmayanlar da var mı?
- Dünyada yer alan 100 bine yakın deniz kabuğu cinsi içinde zor bulunan ve dünyada da sadece 2 tane bulunan deniz kabuğu var. “Chimaeria İncomparabilis adı verilen bu deniz kabuğu çok önemli. Dünyada bu deniz kabuğundan sadece 2 tane var. Biri Amerika’da bir müzedeydi. Fakat oradan çalındı. FBI bile şuan onu takip ediyor. Biri de İtalyan koleksiyoncunun çelik kasasında saklı olarak duruyor. Bu deniz canlısı Senegal açıklarında bulunmuştu. Ruslarında Senegal açıklarında bu konuda araştırmalar yaptıklarını biliyorum. Şuanda da buna yakın bir türü keşfettiler. Fakat bu deniz kabuğu çok çok değerli bir parça. Ona ulaşmak çok zor.
“EVİMİN BİR KATINI DENİZ KABUKLARINA TAHSİS ETTİM”
* Bu deniz kabuklarını evinizin bir bölümünde sergiliyorsunuz. Adeta burası bir müze gibi. Sayı arttıkça sanırım burası da yetmeyecek. Bunları sergileyecek ayrı bir yer yapmayı düşünüyor musunuz?
- Bu bir sevda işi. Buna karşı eğer çok ilginiz yoksa bunu yapamazsınız. Topladığım 3 bine yakın deniz kabuğunu 3 katlı evimin bir katına tahsis ettim. Üç beş tane deniz kabuğu toplayıp sonra bırakanlar da var. Ben lüks bir araba alacağıma o para ile deniz kabuğu almayı isterim. Ona vereceğim parayı tamamen deniz kabuklarına yatırabilirim. Bu benim için bir hobi dışında sevda olmuş durumda. 3 katlı evimin bir katını tamamen bu deniz kabuklarına ayırdım. Şuan 3 bine yakın deniz kabuğunu burada sergiliyorum. Bu sayı büyük ihtimalle ileriki yıllarda çok daha artacak. Bu kat bunu almayacak. O zaman 3 katlı evimin bir katını daha bu deniz kabuklarına ayıracağım.
* Şuana kadar bir sergi açtınız mı? Sergi  açmayı düşünüyor musunuz?
- Şuana kadar bir sergi açmadım. Açmayı da şuan düşünmüyorum. Çünkü bunların hepsini buradan alıp sergilenecek yere götürmek çok zahmetli bir iş. Bunu yapamayacağım için evimde sergilemek bana daha uygun geliyor.
* Evinizin bir köşesinde sergilediğiniz deniz kabuklarını görenler neler söylüyorlar? Şaşırıyorlar mı?
- Tabiî ki bu deniz kabuklarını görmek için evime gelenler var. Bu kadar çok çeşitte deniz kabuklarını bir arada gördüklerinde oldukça şaşırıyorlar. Bol bol fotoğraf çekiyorlar.
* Ulaşmak isteyip de ulaşamadığınız deniz kabuğu örnekleri var mı?
- Mutlaka ulaşmak isteyip de ulaşamadığım deniz kabukları var. Mesela benim elimde olan bir deniz kabuğu çeşidi vardı. O kayboldu. Ona 17. yüzyılda zamanında 17 bin gulden verilmiş. Yani şuanda 100-150 dolar gibi bir şey. Onu almak istiyorum. Özellikle yurt dışından satın aldığım bu deniz kabuklarının elime ulaşmasında gümrükte önemli problem yaşıyorum. Bakanlığa koleksiyon yaptığıma dair yazı yazmama rağmen bu sorun zor çözülüyor. Satın aldığım bu kabukları uzun süre gümrükten alamıyorum. Yaptığım uzun görüşmeler ve yazışmalar sonunda alabiliyorum. Bu da zaman kaybına sebep oluyor
* Elinizdeki örnekler içinde en dikkat çekeni hangisi? Bize bundan bahseder misiniz?
 - Hemen hemen her koleksiyoncunun elinde olması gereken Golden Cowrie denilen bir tür deniz kabuğu var. Cinslerine göre renkleri var. Pespembe bir rengi var bunun. Çok güzel bir görünüme sahip deniz kabuğu bu. Elimdeki en önemli deniz kabuklarından birisidir bu.
* Sanırım her bir deniz kabuğunun ayrı bir hikayesi vardır. Bunlardan da bahseder misiniz?
- Nautilus adı verilen deniz canlısının kabuğunun muhteşem görüntüsü gerçekten çok güzel. Bu deniz canlısı tamamen şu anki denizaltı sistemlerine göre çalışıyor. Bu canlı denizaltına inecekse içine su dolduruyor, yukarıya çıkacaksa su boşaltıyor. Yaklaşık 4 kilometre deniz dibine inip yukarıya çıkabiliyor bu canlı. Böyle ilginç bir özelliği var bu deniz canlısının. Nautilus isimli bu deniz canlısı binlerce yıl önce Madagaskar’dan çıkan 180 milyon yıllık bir fosilde de bu canlı açıkça görülebiliyor. Bende de bu canlının bir kabuğu bulunuyor.
DENİZ KABUKLARI  OY PUSULASI VE PARA OLARAK DA KULLANILMIŞ
* Deniz kabukları binlerce yıl önce değişik amaçlarla da kullanılmış. Bunlardan da bahseder misiniz?
Deniz kabukları tarih boyunca yeme ve içmede kullanıldığı gibi değişik amaçlarla da kullanılmış. Kabukların hammaddesi kalsiyum karbonat ve pro¬teinlerden oluşuyor. Deniz kabukları, M.Ö. 2000'e doğru Çin'de, sonra dünyanın öteki bölgelerinde ve ABD’de para olarak da kullanılmış. Çinliler o yıllarda deniz salyangozunu para olarak kullanmışlar. Bunun dışında yıllar önce 2 deniz kabuğuna zenci satın alımı da yapılmış. Eski Yunanda Milattan Önce 500’lü yıllarda yassı istiridye kabukları oy pusulası olarak da kullanılmış. Deniz kabukları bunun dışında aynı zamanda nazara karşı da kullanılmış. Bu kabukları son yıllarda Fransızlar ortopedik alanda insana parça yapma aşamasına dahi gelmiş durumdalar.
* Bu ilginç hobi merakınız sırasında yaşadığınız ilginç anılar da vardır. Bize bunlardan da birkaç örnek verebilir misiniz?
- İstanbul’da yaşadığım zamanlarda benim deniz kabuğu topladığımı bilenler beni eksper olarak dahi belirlediler. Yeni gelen bir deniz kabuğuna kaç lira fiyat biçileceğini belirlemek için bana sorarak bir fiyat belirliyorlardı. Birde Bozcaada açıklarında bulduğum “Epitonium Scalare” isimli bir deniz kabuğu vardı. İlk kez elime geçen bu deniz kabuğunu bulduğumda yaşadığım heyecan milli piyangodan büyük ikramiye çıkmış kadar beni sevindirmişti.
* Deniz  kabuğu biriktirmeye daha ne kadar daha devam edeceksiniz? Bu sayısı kaç bine kadar yükseltmeyi düşünüyorsunuz?
- Dünya genelinde 100 bine yakın deniz kabuğu çeşidi var. Bende de 3 bine yakın deniz kabuğu olduğuna göre hedef belli. Daha önümde çok yıllar var diyebilirim. Hedefim olabildiğince çok fazla çeşitte deniz kabuğu toplamak.
“PİRİNÇ UNUNDAN SAHTE DENİZ KABUĞU YAPANLAR BİLE VAR”
* Deniz kabuklarının sahteleri de oluyor mu? Bunları nasıl ayırt ediyorsunuz?
- Bu koleksiyon merakı gerekten çok maliyetli bir iş. Bu sebeple de bunların sahteleri ortaya çıkabiliyor. Bu deniz kabuklarının bazılarının değeri çok yüksek olabiliyor. Mesela Çinliler bu deniz kabuklarının birebir benzerlerini pirinç unundan yapıyorlar. Bunları iyi tanımayan kişiler aldanabilirler. Deniz kabuğu satın aldığını zannedip sahtesini alabilirler. Buna çok dikkat etmek gerekir. Bunun için deniz kabuklarını tuzlu suya atıp batıp batmadığını kontrol etmeniz gerekiyor. Ayrıca asetonla deniz kabuğunu üzerine sürdüğünüzde boya çıkıyor mu, çıkmıyor mu? buna da bakmanız gerekir. Eğer boya çıkıyorsa o deniz kabuğu sahtedir.
* Bu ilginç hobiniz dışında başka hobileriniz de var mı?
- Dalma ve zıpkıncılık merakım da var. Yani denizden kopamıyorum.
* Bu ve bunun gibi hobi merakı olanlara neler tavsiye edersiniz?
- Bu iş bir kere büyük sabır gerektiriyor. Ayrıca gönül işi bu. Bu koleksiyonlar birden oluşmuyor. Ben bu 3 bine yakın deniz kabuğunu 20 yılda biriktirebildim. Azimle severek bu işi yaparsanız başarıya ulaşırsınız. Bu sebeple bu ve bunun gibi hobi merakı olanların sabırla bu çalışmalarına devam etmelerini isterim.
(BU RÖPORTAJ AYNALI PAZAR GAZETESİ’NİN 22/EYLÜL/2013 PAZAR GÜNKÜ SAYISINDA YAYIMLANMIŞTIR)