Çomü Kütüphanesinde Büyük Atılım

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Rektörü Prof. Dr. Sedat Laçiner, kütüphanelerin üniversitelerin kalbi olduğunu belirterek, “Bir üniversitenin kütüphanesi yoksa o üniversiteye istediğiniz kadar öğrenci, öğretim üyesi koyun, orası üniversite olamıyor” dedi. Konu ile ilgili açıklamalarda bulunan ÇOMÜ Rektörü Prof. Dr. Sedat Laçiner, Batı’daki iyi üniversitelerin bütçeleri ile Türkiye’de kamu üniversitelerinin kütüphaneleri için ayırdıkları bütçelerinin farklılık gösterdiğini belirterek, “Batıda iyi üniversiteler bütçelerinin hatırı sayılır bir kısmını kütüphanelerine harcarlar. Bu rakamlar yerine göre yüzde 3’ler, yüzde 4’ler, hatta çok daha yüksek oranlarda olabilir. Türkiye’de ise üniversitelerimizin bütçeleri zaten sınırlı. Bu sınırlı bütçeler içerisinde kütüphanelere ayrılan bütçeler daha da sınırlı oluyor. Hatta bu oran bazı üniversitelerde yüzde 0,2’ye kadar, yani binde bire kadar düşebiliyor. Pek çok üniversitemizin kütüphane bütçesi binde 2-3 düzeylerinde. Bütçe büyüklükleri de farklı olduğu için Batı’nın gelişmiş üniversitelerinin kütüphaneleriyle karşılaştırılınca Türk üniversitelerinin kütüphanelerine harcanan bütçe bir hayli mütevazı kalabiliyor. Mesela Harward Üniversitesi’nin kütüphanesi için bir yılda harcadığı para 15 milyon doların üzerine çıkabiliyor. Eski parayla 20 trilyon liradan daha fazla bir paradan bahsediyoruz. Unutmayınız bu kütüphane yıllar içerisinde olgunlaşmış bir kütüphane ve üniversite bu kütüphaneye yılda 20 trilyondan fazla para harcayabiliyor. Tabii Türkiye’de tüm kamu üniversite kütüphanelerine harcanan para Batı’daki birkaç iyi üniversitenin kütüphanesinin bütçesini bile bulmuyor” dedi.
“ÜNİVERSİTE OLARAK KÜTÜPHANE HARCAMALARINDA CİDDİ SORUNLARIMIZ VAR”
Son yıllarda üniversiteler arasında ciddi bir kalite yarışı başladığına dikkat çeken Rektör Laçiner, bu yarışta kütüphanenin önemini kavrayanların kütüphane bütçelerini ciddi bir şekilde arttırma gayretine girdiklerini belirterek, “Bizim üniversite olarak kütüphane harcamalarında ciddi sorunlarımızın bulunduğunu görüyoruz. Son 10 yılda kütüphaneye harcanan para 2 milyon 543 bin 403 lira. Bu para pek çok üniversitenin bir yılda harcadığı para kadar. Yani başa yarışan üniversitelerin bir yılda harcadığı parayı biz 10 yılda zar zor harcamışız. Geçtiğimiz son 5 yıllık döneme baktığımızda ise kütüphane harcamalarımızın 300 bin lira civarına oturduğunu görüyoruz. 2006 yılında 342 bin, 2007’de 323 bin, 2008’de 398 bin, 2009’da 373 bin, 2010’daysa 348 bine çıkmış. 2011 yılı için öngörülen bütçe ise 350 bin TL olarak belirlenmiş. Bu 350 bin TL’lik harcamanın 200 bin TL kadarı elektronik kitap ve makale alımına ayrılıyor ki bu pay her yıl hemen hemen sabit bir pay. Geriye kalandan da tamir-bakım derken kitap alımına çokta bir para kalmıyor. Bu durumda dışarıdan gelen kitap bağışları ve karmaşık bir şekilde sınırlı sayıda alınan kitapla kütüphane yoluna devam etmeye çalışıyor. Kısacası mevcut bütçesiyle kütüphane ÇOMÜ’nün hedefleri ile uyumlu değil. Kitap koleksiyonlarımızda ciddi bir ihmal var” dedi.
“AMACIMIZ ÇOMÜ KÜTÜPHANESİ’Nİ ÖNCELİKLE BİR BÖLGE KÜTÜPHANESİ HALİNE GETİRMEK”
Prof. Dr. Sedat Laçiner, kütüphanelerin çok sayıda kitabın rastgele yığıldığı yerler olmadığının altını çizerek alımların belli bir sistematik ve istikrar içinde olması gerektiğini belirterek, “Bir kütüphaneye belli alanlarda, spesifik konularda istikrarlı ve düzenli bir şekilde kitap alımı yapılmıyor da karışık, gelişi güzel bir şekilde kitap alınıyorsa bu durum sonuçta hiç almamak gibi bir etki yapabilir. Çünkü bilimsel araştırmalar düzensiz kaynaklarla yapılamaz. Bu çerçevede ÇOMÜ büyük bir atılım yapmak istiyor. Üniversiteler içerisinden nicelikten çok niteliğiyle ön plana geçmek istiyor. Bu maksatla bizler en çok yatırım yapılması gereken alanın kütüphane olması gerektiğini düşünüyoruz. Bu maksatla bir ekip de oluşturuldu. İhtiyaçlar tespit ediliyor ve ilk etapta bir 50 bin lira civarında kitap alımı için hemen girişimlere başladılar. Bizim bu yıl ki hedefimiz ise 350 bin liralık bütçeyi en az yüzde 100 civarında artırabilmek. Kütüphane bütçesi bizim bütçemiz içerisinde bakıldığında binde 2,5 gibi bir oran tutuyor. Bunu kısa vadede inşaat yatırımları hariç en azından binde 1 düzeyine çekebilir miyiz, bunun derdi içerisindeyiz. 2011 yılının sonuna geldiğimizde üniversitemizin kütüphane bütçesinin en az yüzde yüz artmasını hedefliyoruz ve koleksiyondaki eksikler, bölümlerin taleplerine uygun olarak karşılanmaya başlandı bile. Bundan sonraki yıllarda da Türkiye’de çıkan tüm kültür, sanat, edebiyat, siyaset vs. kitapları, kısaca çıkan her türlü kitap çok istisnai durumlar dışında alınacak. Yurt dışı alımlarda da geniş bir bütçe oluşturulacak. Tabii ki elektronik yayın kaynaklarını da zenginleştirme, artırma çabamız var. Bu yıl bütçede birçok kalem belirlenmiş, değiştirilmesi güç bir kalıp içerindeyiz. Önümüzdeki yıl bunu esnetmek daha fazla mümkün olabilecek. Bağışlarla birlikte bütçemizde belki yüzde 120-125 gibi bir artış sağlanmış olacak” dedi.
“KÜTÜPHANE İÇİN AYRILMIŞ OLAN MEVCUT KAPALI ALANI EN AZ 5 MİSLİNE ÇIKARMAK İSTİYORUZ”
Kitap ve elektronik kaynak alımlarında geometrik artışa ilaveten kütüphane alt yapısının geliştirilmesinin gerektiğini de belirten Rektör Laçiner, “Bu çerçevede kütüphane için ayrılmış olan mevcut kapalı alanı en az 5 misline çıkarmak istiyoruz. Bunu da en az 2 ilave binayla yapabiliriz. Özellikle sosyal bilimler ve fen bilimlerine iki ayrı kütüphane kanadı şeklinde düşünüyoruz. Şu an derme çatma görüntü sergileyen 100 bine yakın kitap sayısını da ÇOMÜ önce 1 milyon kitap olarak, ardından da çok daha ilerisi olarak düşünmek durumunda. Bakıldığında 1 milyon kitaptan daha az kitap ile bilim yapmanın çeşitli zorlukları var. Şu an Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ve Bilkent Üniversitesi’nin kütüphanelerinde bile 500’er bin kitap olduğu görülüyor. Ama ciddi zorluklar yaşanıyor oralarda da. İnsanlar bilim yapabilmek, makale yazabilmek için mutlaka yurtdışına gitmek zorunda kalabiliyorlar. Bizim Milli Kütüphanemiz de ne yazık ki ihtiyaçları tam olarak karşılayabilecek bir içerik ve yapıya sahip değil. Koleksiyonları da istenilen düzeyde değil. Kitap sayısı çeşitli tahminler olmakla birlikte 1,5 ya da 2 milyon olarak biliniyor. Kaldı ki Milli Kütüphane’de ne kadar güçlü bir koleksiyon oluşturulursa oluşturulsun veya Ankara’da, İstanbul’da çok sayıda üniversite kütüphanesi olsa bile Çanakkale coğrafi olarak Türkiye’nin serhat şehri. En batısında yer alan ili. Bizim burada bölgesel bir kütüphane haline dönüşmemiz gerekiyor, yani bölgemizdeki bilim insanları kitap ihtiyacı olduğunda, bilimsel kaynak ihtiyacı olduğu zaman Ankara’ya İstanbul’a gitmemeli, Çanakkale’ye gelmeliler. Biz bu anlamada çevre illerin, Balıkesir, karşıda Tekirdağ ve Edirne’nin bize yakın olan kısımları, güneyde diğer illerin bize yakın olan kısımlarının ihtiyaçlarını da karşılamaya hazır olmalıyız. Zaten Gökçeada, Bozcaada coğrafi olarak çeşitli dezavantajları olan yerler. Onlar deniz aşıp Çanakkale’ye geldiklerinde bir daha deniz aşıp İstanbul’a yol almak zorunda kalmamalılar. Biz önümüzdeki dönemlerde ÇOMÜ kütüphanesinin bir bölge kütüphanesi haline gelmesi, bir yönüyle de hatta milli kütüphanenin özelliklerinin buraya taşınmasını istiyoruz” dedi.
“İNTERNETLE ELEKTRONİK KÜTÜPHANECİLİK ŞU AN EMEKLEME EVRESİNDE”
Elektronik kütüphaneciliğin emekleme evresinde olduğunu, insanlığın en büyük buluşunun halen yazı ve kitap olduğunu vurgulayan Rektör Prof. Dr. Sedat Laçiner, kütüphanenin, arşivciliğin önemine değinerek, “İnternetle elektronik kütüphanecilik şu an emekleme evresinde. Halen insanlığın en büyük buluşu yazı ve kitaptır. Yazılı, basılı eserlerdir. Çünkü bilgisayar ortamında elinize almak, arkasına bakmak, bütün sayfaları bir arada görmek, en önemlisi dokunmak mümkün değildir. Halen elektronik yazımda ve okumada bir temas eksikliği var. Bu durum bir yabancılaşmayı da getiriyor. Yani bilgisayarda yazı yazarken bir tuşa basıyorsunuz ve karşınıza ‘a’ harfi çıkıyor. Kalemle yazarken, beyinle yazdığınız arasında doğrudan ilişki kurulurken, diğerinde ise göz ile görüntü arasında ilişki ortaya çıkıyor. Tabii bu uzun tartışmalar ve araştırmalar gerektiren bir konu. Elektronik kaynaklardaki artışı çok iyi takip etmeliyiz ve onların hepsini burada bulundurmak zorundayız. Yıllık 200 bin liralık abonelik değil de 2 milyonluk abonelik yapmak zorundayız, imkân meselesi tabii bu. Diğer taraftan da bu yaptığımız harcamanın karşılığı olarak öğrencilerimizin bu kaynakları kullanmasını teşvik etmeliyiz. Yoksa israfa da dönüşür. Bu bağlamda elektronik arşivciliğin, yayınların, gazetelerin süreli yayınların öneminin farkındayız ve bunlara da çok ciddi alt yapı yatırımı yapılacak. Bunların bazıları bilgi işlemle de ilgili. Bilgi İşlem’in alt yapısını iyileştirirsek kütüphanenin altyapısına da katkıda bulunmuş olacağız. Onun için de özel çalışmalar yapılıyor. Şimdi internetteki bilgi tabii ki çok işimize yarıyor. Çeşitli avantajları da var. Diğer taraftan internetteki bilgide güven sorunu ortaya çıkıyor. Bu iki şekilde ortaya çıkmakta. Bir ay önce orada olan bilgi bir ay sonra orada olmayabiliyor. Yani bir tuşa bakıyor silinmesi. İnternetteki bilgi genelde ücretsiz bilgi. Bir kişi neden ücretsiz bir şeyi bir yere verir. Bunun çeşitli nedenleri vardır. Bu nedenlerin bir kısmı bilim yapmayı zorlaştırır. İnternetteki pek çok bilgi manipülatif bilgidir. Çanakkale için bakıldığında ise Çanakkale gazetelerinin mühim bir kısmının internette arşivlerinin olmadığını, olanlarının da çoğu kez tam metin olarak bilgilerini internete koymadığı görülmekte. Bu da tabii ki arşiv taramasını zorlaştırıyor. Bizim burada bu arşivleri tutmamız gerekiyor. Yer problemi şu anda var. Bütün Çanakkale basının arşivi yapılsın talimatını verdik. Bütün Çanakkale basınını istisnasız arşivleyeceğiz. Ayrıca Basın Halkla İlişkiler Koordinatörlüğü’nün hazırlamış olduğu ve gazetelerde üniversitemizle ilgili çıkan haberlerin arşivlerinin de kütüphanede kullanıma açılmasını istiyorum. Böylece üniversitenin gelişimi konusunda da iyi bir arşiv ortaya çıkar. Çanakkale yerel tarihi çok önemli bizim için. Bu konuya özel bir önem verilecek” dedi.